برخی از سنگ ها را به طور کامل نمی توان جامد دانست

سنگ ها چه هستند؟
از هر کسی بپرسید سنگ چیست در ابتدا فکر می کند که می داند چیست. اما وقتی تعریفی از او می خواهید احتمالاً بعد از مدتی فکر کردن و بحث کردن به این نتیجه می رسد که سنگ ها جامداتی کم و بیش سخت با منشأ طبیعی هستند که از مواد معدنی ساخته شده اند. اما واقعیت این است که همه این معیارها استثنائاتی دارند.

-- آیا سنگ ها سختند؟
نه لزوماً. برخی از سنگ های معمولی را می توان با ناخن انگشت خراشید. مثل شیل (سنگ رست یا نفت زا)، سنگ صابون، سنگ گچ، ذغال جگنی (نوعی ذغال). بقیه ممکن است در داخل زمین نرم باشند، اما اگر مدتی در هوا قرار بگیرند سخت می شوند (و برعکس). همچنین یک درجه بندی غیر محسوس بین سنگ های تثبیت شده و رسوبات غیر تثبیت شده وجود دارد.

از طرفی هم زمین شناسان ساختارهای بسیاری را نام گذاری کرده و نقشه آنها را کشیده اند که به هیچ وجه حاوی سنگ نیستند در حالی که سختند. به همین دلیل است که زمین شناسان ترجیح می دهند با سنگ های آذرین و دگرگونه و همچنین سنگ شناسی رسوبی کار کنند.

-- سنگ ها طبیعیند؟
نه به طور کامل. هر چه از زندگی انسان بر این سیاره بیشتر می گذرد، بتن بیشتری بر روی سیاره جمع می شود. بتن مخلوطی از شن و ماسه و سنگریزه (دانه ها) و یک چسب معدنی (سیمان) از ترکیبات کلسیم سیلیکات است. این ترکیب یک کنگلومرای مصنوعی (مانند ماسه سنگ های غول پیکر) است و درست مانند سنگ طبیعی عمل می کند و خودش را به بستر رودخانه ها و روی سواحل نیز می رساند.برخی از آنها وارد چرخه سنگ می شوند تا به وسیله زمین شناسان آینده کشف شوند.

آجر هم یک سنگ مصنوعی است –در این مورد، یک فرم مصنوعی از تخته سنگ های عظیم است. یک محصول انسانی دیگر که شباهت زیادی به سنگ دارد «سرباره» است. سرباره محصول فرعی ذوب فلزات است. سرباره مخلوط پیچیده ای از اکسیدها است که استفاده های زیادی دارد. از جمله در ساخت جاده و مصالح بتن به کار می رود. سرباره همچنین قطعاً راه خود را به سنگ های رسوبی باز کرده است.

برخی از سنگ های معمولی را می توان با ناخن انگشت خراشید

-- آیا سنگ ها جامدند؟
برخی از سنگ ها را به طور کامل نمی توان جامد دانست. این قبیل سنگ ها در خلل و فرج خود حاوی آب هستند. بسیاری از بلوردان ها (ژئود) –اشیای پوکی‌ که‌ درون‌ آنها از مواد بلورین‌ یا معدنی پوشیده شده‌- آب را داخلشان مانند نارگیل نگه می دارند. همچنین رشته هایی از گدازه های ریز وجود دارند که به نام موی په له (Peles hair) شناخته می شوند. شبکه های توری مانندی از گدازه های منفجر شده به نام رتیکولیت را نیز باید به اینها افزود. همه اینها که نام برده شدند به اشکال جامد می توان نامید.

سپس موضوع دما به میان می آید. جیوه در دمای اتاق ( و زیر آن تا منفی 40 درجه) فلز مایع است. نفت خام هم مایع است، مگر این که نوع قیر آن به آب سرد اقیانوس فوران کند.یخ های قدیمی خوب در پرمافراست و یخچال های طبیعی هم حتی بیش از حد تمام معیارهای سنگ بودن را دارا هستند.

-- سنگ ها از مواد معدنی ساخته شده اند؟
بسیاری از سنگها چنین نیستند. مواد معدنی ترکیبات غیر آلی با فرمول های شیمیایی هستند. اما زغال سنگ چطور؟ ذغال سنگ از مواد آلی ساخته شده، نه از مواد معدنی و انواع مختلف چیزهایی که داخل زغال سنگ هستند ماسرال نامیده می شود. کوکینا (coquina) هم وضع مشابهی دارد و سنگی است که به طور کامل از صدف ساخته شده. پوسته اش از مواد معدنی ساخته شده، اما این سنگ همان قدر مواد معدنی دارد که بگوییم دندان های ما مواد معدنی دارند.

سنگ هایی مانند اینها چندان چالش برانگیز نیستند، چراکه آنها هم گروه بندی خودشان را دارند: آنها سنگ های بیوژنیک نامیده می شوند (سنگ های بیوژنیک یعنی این که در درجه اول از بقایای جانوری و گیاهی درست شده اند.) شاید بتن و سرباره را هم بتوان به این گروه اضافه کرد.

بتن با بقیه سنگ ها بیشتر متناسب است و در اصل رسوبی است، اما سرباره شاید سنگ آذرین بیوژنیک محسوب شود. در نهایت ما استثنای ابسیدین را داریم.ابسیدین شیشه ای سنگی است این در حالی است که کمی از موادش و یا هیچ یک از موادش داخل کریستال هایش جمع نشده اند. ابسیدین یک توده تمایز نیافته از مواد زمین شناسی است، شاید مانند سرباره باشد اما مانند آن هم رنگی نیست. در حالی که ابسیدین هیچ ماده معدنی ای ندارد اما بدون شک یک سنگ است.
منبع: 020.ir